Một số bài thuốc trong Y học cổ truyền không có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn lao nhưng cũng giúp hạn chế phần nào các triệu chứng do bệnh này gây ra.
Bài thuốc Y học cổ truyền chữa lao phổi
Bệnh lao là một loại bệnh truyền nhiễm do trực khuẩn Mycobacterium gây ra. Trong Y học cổ truyền, lao phổi là bệnh thuộc phạm vi chứng phế lao. Lúc đầu là do chính khí hư, và tinh huyết bị suy tổn làm căn bệnh tà xâm phạm phế. Bệnh biểu hiện là phế âm hư, sau đó gây thêm thận âm hư và đến giai đoạn cuối là cả phế, tỳ, thận đều hư (khí âm hư). Điều trị theo y học cổ có tác dụng hỗ trợ và chữa trị triệu chứng theo nguyên tắc: Tư âm giáng hỏa và nhuận phế chỉ khái.
Tràn khí màng phổi là một biến chứng nặng của lao phổi.
Biểu hiện: Người bệnh sốt về chiều, đau nhức trong xương, ra mồ hôi trộm, lòng bàn tay và bàn chân nóng, trằn trọc, hay cáu gắt, đau ngực, ít ngủ và sụt cân, di tinh, kinh nguyệt không đều, lưỡi khô, họng khô, chất lưỡi đỏ và mạch tế sác.
Bài 1: Bách hợp cố kim thang gia giảm: gồm các vị thuốc bắc sinh địa 16 gam, huyền sâm 12 gam, bách hợp 12 gam, bạch cập 8 gam, mạch môn 12 gam, sa sâm 12 gam, hạ khô thảo 16 gam, bách bộ 12 gam, hoàng cầm 12 gam. Sắc uống ngày 1 thang. Gia giảm: nếu nhức trong xương thêm địa cốt bì 12 gam, miết giáp 20 gam; ra mồ hôi trộm thêm long cốt 16 gam; ngủ ít thêm táo nhân 12 gam, bá tử nhân 12 gam.
Bài 2: sinh địa 12 gam, huyền sâm 8 gam, địa cốt bì 8 gam, mạch môn 12 gam, sa sâm 12 gam, hạ khô thảo 16 gam, xạ can 6 gam, bách bộ chế 8 gam. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc hay dược thiện cho người bệnh lao phổi
Ba ba hầm thục địa kỷ tử: ba ba 1 con, kỷ tử 30 gam, thục địa 20 gam, có thể thêm nữ trinh tử 15 gam, thêm nước sạch vừa đủ; nấu chín nhừ, bỏ bã dược liệu, thêm gia vị. Dùng cho người lao phổi, viêm khí phế quản mạn tính, suy nhược cơ thể, biếng ăn, thiếu máu, xơ gan, viêm gan mạn, hồi hộp khó thở, tim đập mạnh.
Cháo sinh địa: nước ép sinh địa hoàng 300ml hoà vào cháo gạo vừa chín khuấy đều, ăn khi đói. Dùng cho bệnh nhân ho ra máu do lao phổi, giãn phế quản, ho khan ít đờm.
Bột tắc kè: tắc kè 1 đôi, phổi dê 30 gam, mạch môn 15 gam, rượu gạo 30ml. Tắc kè tẩm dấm rang cho chín vàng, tán bột, phổi dê sấy khô tán bột, mạch môn nướng chín khô tán bột. Lấy 9 gam bột các loại trên, cho vào rượu đã đun nhỏ lửa cho sôi lăn tăn; khuấy đều, ăn một lần, ngày 1 – 2 lần. Dùng cho người ho khan do viêm khí phế quản, do lao phổi.
Yến sào kỷ tử: yến sào 10 gam, kỷ tử 15 gam, đường kính 100 gam. Yến sào ngâm rửa sạch, cho nước đun sôi cho nở, thái nhỏ, kỷ tử và đường kính với lượng nước thích hợp. Tất cả đun cách thuỷ 30 phút. Thích hợp cho người viêm phế quản mạn, giãn phế quản, lao phổi.
Yến sào bạch cập: bạch cập 10 gam, yến sào 10 gam, đường phèn 10 gam. Yến sào và bạch cập cho vào ca nhôm, thêm nước, đun cách thuỷ cho chín nhuyễn, lọc qua rây vải xô bỏ bã, cho thêm đường, khuấy cho tan đều, chia 2 lần ăn trong ngày. Dùng cho người lao phổi, ho lẫn đờm và huyết tái đi tái lại.
Nước ép quả mướp: mướp tươi ép lấy nước thêm mật ong hoặc mật mía khuấy đều uống. Dùng cho người lao phổi, ho cơn dài ngày.
Hoàng tinh nấu đường phèn: hoàng tinh tươi 60 gam, đường phèn 30 gam nấu nhừ khuấy đều ăn. Dùng cho người lao phổi, khái huyết, khí hư, huyết trắng.