Hòe hoa: Vị thuốc bảo vệ thành mạch

Hoa hòe được xem là một loại dược liệu thần kỳ được thiên nhiên ban tặng cho con người.Bởi loại thảo dược này vừa dễ trồng, dễ thu hoạch lại có nhiều ứng dụng trong việc chữa trị các bệnh: bệnh trĩ, đại tiện ra máu, ho khạc, viêm họng, cao huyết áp, mất ngủ…

Hình ảnh các bộ phân cây Hoa hòe

Bài viết sau đây của Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cây hoa hòe sinh sống, phát triển, cũng như đặc điểm và cách sử dụng của loại thảo dược này.

1. Đặc điểm chung của Hòe hoa

Tên gọi khác: Cây hòe, Hòe nhụy, hòe giao, hòa thực, hòe mễ thán, hòe hoa,.

Tên khoa học: Styphnolobium japonicum, – Fabaceae ( họ Đậu ).

1.1. Mô tả đặc điểm thực vật

Cây hoa hòe là loại cây thân gỗ, thường mọc thẳng với tán rộng, và có khả năng chịu hạn tốt. Chiều cao của cây có thể lên đến 15m.

Thân của cây chia thành nhiều nhánh, với các cành thường cong queo.

Lá của cây có hình lá kép lông chim, chia thành 8 – 13 lá chét hình trứng, và chúng thường mọc đối xứng nhau. Lá càng gần đến cuống thì càng to, và chiều dài của lá thường dao động từ 1,5 đến 4cm. Mặt trên của lá có màu xanh đậm, trong khi mặt dưới có màu nhạt hơn, và có gân nổi rõ ở phần giữa của lá.

Quả của cây hoa hòe thuộc loại quả đậu, có vỏ dày và màu xanh. Bên trong quả thường chứa hạt, và vị trí của hạt thường thắt lại ở giữa quả.

1.2. Phân bố – Thu hái, bảo quản:

Cây hoa hòe phát triển tốt tại những vùng có khí hậu cận nhiệt và khí hậu nhiệt đới. Ở nước ta, cây phân bố chủ yếu tại các khu vực như: Hải Phòng, Ninh Bình, Thái Bình, …và một số tỉnh miền trung Tây Nguyên.

Những năm gần đây, cây thảo dược này đã được nhân giống và trồng tại nhiều tỉnh thành khác nhau phục vụ cho việc thu mua, điều chế thuốc.

Hoa hòe được phân thành hai loại chính: hoa hòe nếp và hoa hòe tẻ.

Hoa hòe nếp thường có hoa tròn, kích thước lớn, màu trắng, và hình dáng giống cánh bướm.

Hoa hòe tẻ thường có hoa thon, dài, và chúng thường nở ở đầu các cành, cũng có màu trắng và hình dáng tương tự như cánh bướm.

Thu hái: Hòe hoa nên hái lúc còn nụ vào buổi sáng khí trời khô ráo. Cắt các chùm hoa có hoa mới nở, tuốt lấy hoa rồi phơi nắng hay sấy ngay để bảo quản.

2. Bộ Phận dùng

Chủ yếu là nụ hoa hòe (chưa nở)

Đặc điểm dược liệu

Nụ hoa hình trứng có cuống nhỏ, ngắn, một đầu hơi nhọn, dài 2 -6 mm, rộng 1- 2 mm, màu vàng xám. Mùi thơm, và vị hơi đắng.

Bên cạnh đó, các bộ phận khác cũng được dùng làm thuốc như:

+ Hoa đã nở cũng được dùng làm thuốc

+ Lá và Quả đã được phơi hay sấy khô.

+ Lá có thể dùng tươi.

Nụ Hòe hoa

3. Thành phần hóa học

Thành phần chính của Hoa hòe bao gồm các Flavonoid và Triterpenoid tự do, trong đó Flavonoid, đặc biệt là Rutin (Rutosid), là thành phần quan trọng nhất. Rutin có thể có hàm lượng lên đến 28% hoặc thậm chí cao hơn trong nụ hoa (hoa đã nở thường chứa khoảng 8% Rutin).

4. Công dụng – Tác dụng dược lí

*Theo Y học cổ truyền

Nụ hòe hoa có vị đắng nhạt, mùi thơm và tính bình. quy vào 2 kinh Can, Phế

Tác dụng: Thanh nhiệt.giải độc

Chủ trị: Hoa hòe có tác dụng thanh nhiệt giải độc cơ thể hiệu quả. Nụ hoa hòe được sử dụng để chữa trị một loạt các tình trạng sức khỏe, bao gồm bệnh trĩ, tiền đại tiện ra máu, ho, viêm họng, tăng huyết áp, và mất ngủ, …

*Theo Y học hiện đại

Giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM cho biết: Hoạt chất Rutin có nhiều nhất ở nụ hoa, kế đến là vỏ quả (3– 11%), lá chét (4 – 6%), hạt (0.5 – 3%), cành non (0.6 – 2%).

Hoạt chất Rutin trong hòe hoa có tác dung như sau:

– Tác dụng Hòe hoa là làm bền và làm giảm tính thấm của mao mạch

– Tác dụng đề phòng các biến cố của bệnh xơ vữa động mạch

– Làm tăng sự bền vững của hồng cầu.

– Tác dụng chữa trị suy yếu tĩnh mạch,

– Tác dụng làm giảm trương lực cơ trơn và chống co thắt.

– Tác dụng chữa trị xuất huyết như chảy máu cam, ho ra máu, xuất huyết tử cung, phân có máu

– Tác dụng làm thuốc điều trị bệnh trĩ, chống dị ứng, thấp khớp; làm mau lành sẹo.

Rutin rất ít độc, tuy nhiên trường hợp nghẽn mạch và máu dễ đông thì không được dùng.

5. Những bài thuốc kinh nghiệm từ Hòe hoa

1. Chữa trị các bệnh xuất huyết, bệnh trĩ ra máu, đi ngoài ra máu

1. Hòe hoa 20g, Địa du 10g 2 vị này đem sao đen, Diếp cá 12g.

Đem sắc với nước 300ml, sắc còn 200ml, uống 1 thang/ngày

2. Hoa hòe khô, trắc bá, kinh giới mỗi vị 10g.

Lấy hoa hòe và trắc bá đem sao vàng,

Rồi sắc cùng với kinh giới với 400ml nước, sắc còn 100ml nước,

Uống trong ngày chia làm 2 lần, uông liên tục từ 3 – 5 ngày.

2. Chữa trị cao huyết áp

1. Hòe hoa và Hy thiêm thảo mỗi vị 20 – 40g,đem sắc nước uống .

2. Hoa hòe khô, lá sen mỗi vị 10g, ngó sen 5g, cúc hoa vàng 4g.

Đem sắc cùng 500ml nước cho đến khi còn 150ml. Uống 2 lần/ngày uống liền trong vòng 10 ngày.

3. Chữa trị bệnh trĩ

Hòe hoa 12g, Trắc bá than 12g, Chỉ xác 12g, Kinh giới 8g

Tất cả tán bột mịn uống với nước sôi nguội hoặc làm thuốc thang sắc uống.

4. Chữa trị mụn nhọt

Hòe hoa khô 30 – 60g sắc với nước 1500ml .Dùng bông y tế thấm rửa tại chỗ, ngày 2 – 3 lần, bã thuốc đắp vào chỗ đau.

5. Chữa trị sốt xuất huyết

Khi sốt đã giảm, nhưng chỉ còn xuất huyết nhẹ, chảy máu dưới da, hay trẻ em thường chảy máu mũi, chảy máu chân răng, khó ngủ. có thể dùng:

Hoè hoa sao và hạt Muồng trâu sao, Tất cả tán bột, Uông 10 – 20g/ ngày.

6. Hoa hòe chữa trị chảy máu chân răng

Nụ hòe khô 20g.đã sao vàng

Đem sắc với 500ml nước, uống 2 lần/ngày uống trong vòng 1 tuần.

7. Chữa trị chứng mắt đỏ, đầu căng đau, chóng mặt

1. Hòe hoa Pha uống như nước trà, có thể phối hợp thêm Cúc hoa, Hạ khô thảo.

2. Hoa hòe khô 10g, cúc hoa 5g, thảo quyết minh 20g.

Các nguyên liệu trên được sao vàng hãm cùng với nước sôi để uông,

khi uống cần cho thêm một ít đường, có thể uống thay nước hàng ngày.

Hoa hòe khô hoặc trà hoa hòe ở dạng túi lọc

6. Những chú ý khi sử dụng

Theo cho biết của Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội: Cây hòe hoa mặc dù được coi là thảo dược lành tính, tuy nhiên trong quá trình sử dụng người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:

– Hòe hoa có tính lạnh nên những người hay đau bụng, ăn kém, chậm tiêu, đại tiện phân lỏng, người bị thiếu máu không nên dùng.

– Không nên dùng trong trường hợp nghẽn mạch và máu dễ đông.

– Không nên sử dụng hòe hoa phụ nữ có thai vì có thể gây sẩy thai.

– Không nên sử dụng hòe hoa phụ nữ đang cho con bú, trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh

– Không nên sử dụng hòe hoa với những người huyết áp thấp bởi việc sử dụng sẽ gây ra hiện tượng chóng mặt, choáng khi sử dụng.

– Hòe hoa có thể tương tác với một số thuốc Tây nên cần thông báo với bác sĩ để có những can thiệp kịp thời, trong quá trình sử dụng cần thận trọng

Hòe hoa là loại thảo dược quý, là quà tặng quý giá của thiên nhiên ban tặng cho chúng ta. Thảo dược được sử dụng rộng rãi trong YHCT cũng như là nguyên liệu quý trong ngành bào chế hóa dược.

Cây hòe hoa rất dễ trồng lại có nhiều ích lợi, dễ sử dụng. Tuy nhiên, bạn không nên tự ý pha nước uống hay tự điều trị bệnh mà cần nhận được chỉ dẫn từ thầy thuốc chuyên môn nhé!

Thông tin tổng hợp từ DsCKI. Nguyễn Quốc Trung