Tìm hiểu vị thuốc y học cổ truyền bạch hoa xà thiệt thảo

Bạch hoa xà thiệt thảo (Herba Hedyotidis diffusae) đã được sử dụng từ hàng ngàn năm trong Y học cổ truyền như một loại thuốc thanh nhiệt giải độc,. Đồng thời, các nghiên cứu cũng cho thấy nhiều tác dụng khác như tác dụng điều hòa miễn dịch, chống oxy hóa, kháng viêm, bảo vệ thần kinh.

Bạch hoa xà thiệt thảo có tên khoa học là Hedyotis diffusa Willd, thuộc họ cà phê (Rubiaceae) còn được gọi là cỏ lưỡi rắn hoa trắng, cây lữ đồng, giáp mãnh thảo…

Cây thân thảo, dài 20 – 25 cm, thân vuông màu nâu nhạt. Lá mọc đối, hình mác thuôn, dài 1 – 3,5 cm, rộng 1 – 3 mm, gốc và đầu nhọn, gân giữa lá rõ và nổi gồ; lá kèm có răng nhỏ ở đầu. Hoa màu trắng, có cuống, mọc đơn độc hoặc đôi một ở kẽ lá. Tràng hoa 4 cánh, 4 nhị dính ở họng ống tràng. Cây có quả quanh năm.

Toàn cây được dùng làm thuốc, thu hái vào mùa hạ, được rửa sạch. Sau đó đem phơi hoặc sấy khô.

Thành phần chứa trong Bạch hoa xà thiệt thảo

Dựa vào Y Học Cổ Truyền thì trong cây Bạch hoa xà thiệt thảo có các chất như asperulosid; scandosid methyl ester; p-coumaroylscardosid methyl ester; feruscandosid methyl ester, acid asperulosidic, deacetyl- asperulosidic, oleanolic; p-coumaric; stigmastatrienol; b-Sitosterol, b-Sitosterol-D-Glucoside.

Những nghiên cứu gần đây đã phân lập được 171 hợp chất từ vị thuốc này, bao gồm: 32 iridoid, 26 flavonoid, 24 anthraquinone, 26 phenolic và các dẫn xuất của chúng, 50 loại dầu dễ bay hơi và 13 hợp chất khác. Trong đó, anthraquinone, flavonoid và terpenoid chiếm phần lớn.

Công dụng của Bạch hoa xà thiệt thảo

Bạch hoa xà thiệt thảo có vị ngọt, đắng, tính mát. Cây được phát hiện ở nước ta từ thời Tuệ Tĩnh, dùng chữa rắn cắn, bệnh sởi.

Ở Trung Quốc, Bạch hoa xà thiệt thảo được dùng làm thuốc chống viêm, chữa phế nhiệt, hen suyễn. Dùng ngoài chữa vết thương, rắn cắn, côn trùng đốt, đau lưng, đau khớp. Ngoài ra, còn dùng điều trị hỗ trợ ung thư dạ dày, trực tràng, ung thư gan thời kỳ đầu.

Ở Ấn Độ, vị thuốc này được dùng để chữa bệnh về gan mật, vàng da, sốt.

Tác dụng chữa bệnh của Bạch hoa xà thiệt thảo

Bạch hoa xà thiệt thảo đã được chứng minh có nhiều tác dụng tốt đối với một số bệnh lý ở người, đặc biệt là chống ung thư.

Tuy nhiên các nghiên cứu đa phần ở mức thử nghiệm trên động vật và trong ống nghiệm mà chưa có nhiều nghiên cứu lâm sàng trên người. Một số tác dụng đã được chứng minh:

Tác dụng chống ung thư

Theo giảng viên Cao Đẳng Dược Sài Gòn Bạch hoa xà thiệt thảo từ lâu đã được sử dụng như một vị thuốc quan trọng trong Y học cổ truyền để điều trị các loại ung thư khác nhau.

Nhiều nghiên cứu gần đây đã cho thấy nhiều hợp chất như iridoid, anthraquinone, stigmasterol, alkaloid, ﬂavonoid… Các hợp chất có trong vị thuốc này giúp ngăn chặn tín hiệu Sonic hedge, điều chỉnh đường truyền tín hiệu tăng trưởng khối u, ức chế sự tăng sinh khối u, thúc đẩy quá trình chết tế bào. Từ đó, giúp ngăn chặn sự phát triển và di căn của ung thư đại trực tràng, chống ung thư máu, ung thư phổi, ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư tiền liệt tuyến, đa u tủy và nhiều ung thư khác.

Ngoài ra bạn có thể tìm hiểu thêm ở bài viết Trinh nữ hoàng cung: Thực hư về tác dụng kháng u.

Tác dụng điều hòa miễn dịch

Nghiên cứu cho thấy các flavonoid có trong Bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng thúc đẩy tăng sinh dòng tế bào bạch cầu giúp điều hòa hệ miễn dịch.

Tác dụng chống oxy hóa

Các flavonoid và iridoid có trong Bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng chống oxy hóa mạnh trong việc bảo vệ tế bào gan và chống oxy hóa tế bào.

Tác dụng kháng viêm

Các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy các flavonoid và iridoid chiết xuất từ Bạch hoa xà thiệt thảo cho thấy tác dụng ức chế hoạt động của các cytokine gây viêm và các phản ứng oxy hóa khử.

Bảo vệ thần kinh

Trong một nghiên cứu về thuốc Đông Y các hợp chất bảo vệ thần kinh từ cây thuốc cho thấy 5 hợp chất flavonoid và 4 hợp chất iridoid có trong vị thuốc này có hoạt động bảo vệ thần kinh quan trọng trong mô hình nuôi cấy tế bào vỏ não của chuột.