Công dụng trị bệnh của cây cát lồi trong Đông Y

Cát lồi là vị thuốc quen thuộc trong Đông y có tác dụng chữa bệnh hiệu quả. Có mặt trong bài thuốc dân gian như: điều trị đau lưng, xơ gan, viêm thận,…

Công dụng trị bệnh của cây cát lồi trong Đông Y

Tìm hiểu về cây cát lồi

Cây cát lồi có tên khoa học là Costus speciosus hay còn gọi là họ mía dò (Costaceae). Cây này mọc chủ yếu ở miền núi và được bán ở nhiều nơi trong nước.

Cây cát lồi là loài thân cỏ, mọc thẳng, có thể cao tới hơn 2m, có khi phân cành. Thân rễ nạc, mọc ngang. Lá cây có bẹ, các lá mọc so le nhau, lúc non xếp thành hình xoắn ốc, có lông. Cụm hoa hình bông, mọc ở ngọn thân. Hoa màu trắng, lá bắc màu đỏ. Quả nang, chứa nhiều hạt, màu đen. Mùa ra hoa khoảng tháng sáu đến tháng tám, ra quả khoảng tháng chín đến tháng mười một.

Hầu hết các bộ phận của cây cát lồi được dùng để làm thuốc. Thân rễ, được thu hái quanh năm, thường cất giữ bằng cách phơi hoặc sấy khô. Cát lồi còn sử dụng được cả ngọn và cành non. Thân và lá thường dùng làm thuốc, đọt có thể ăn được. Lá non của cây dùng như một loại rau sống thường ăn kèm với bánh xèo ở miền Nam Bộ Việt Nam.

Cát lồi là thảo dược trị bệnh có nhiều công dụng như: chống viêm, chữa các bệnh như sốt, đái buốt, đái vàng, thấp khớp, đau lưng, đau dây thần kinh. Ngọn và cành Công dụng trị bệnh không ngờ từ cây cát lồi trong Đông Y non còn tươi nướng, giã, vắt lấy nước nhỏ tai chữa viêm tai, làm mát gan, giảm đau nhức. Về mặt khoa học, chưa có công trình nghiên cứu để xác định rõ phạm vi chữa bệnh.

Công dụng thân rễ của cây cát lồi Rhizom Costu

Trong thân rễ có chủ yếu là các hydrat cacbon, các chất albuminoid. Từ rễ khô chiết được các chất diosgenin, tigogenin và một số saponin khác. Thân rễ Mía dò sử dụng như một nguồn chiết xuất diosgenin.

Theo kiến thức Đông y cát lồi co vị chua, đắng, cay, tính mát, hơi có độc; có tác dụng lợi thuỷ tiêu thũng, giải độc, chẩn dương. Rễ cây có tác dụng xổ, kích thích, lọc máu, bổ, trừ giun.

Cây cát lồi thường dùng chữa:

– Viêm thận thuỷ thũng, xơ gan;

– Cổ trướng, viêm nhiễm đường tiết niệu;

– Bệnh ho gà;

– Giảm niệu;

– Ðái buốt, đái dắt;

– Cảm sốt, môi rộp, khát nước nhiều.

Liều dùng: 3-10g có thể đến 8-16g sắc uống, có thể nấu cao uống. Thân rễ được dùng ngoài trị bệnh mày đay, mụn nhọt sưng đau và viêm tai giữa. Hoặc cũng có thể giã nhỏ đắp sưng tấy hoặc nấu nước tắm rửa trị mẩn ngứa.

Có nơi người dân dùng cành lá tươi đem nướng, vắt lấy nước hay giã lấy nước chữa đau tai, đau mắt.

Một số bài thuốc chữa bệnh bằng cây cát lồi

Một số bài thuốc chữa bệnh bằng cây cát lồi

Điều trị phù nề, viêm thận cấp: Thân rễ cây mía giò khô 15g (tươi 30g) đun với 1 lít nước uống hàng ngày.

Điều trị viêm gan xơ gan cổ trướng: Cây cát lồi khô 10g, nhân trần 15g, quả dành dành (chi tử)10g, lá bồ công anh 10g sắc với 4 bát nước, sắc cạn còn 1,5 bát nước, chia làm 2 lần sáng và tối. Cho bệnh nhân uống sau bữa ăn 15 phút.

Điều trị bệnh eczema, mẩn ngứa, nổi mề đay: Dùng một nắm lá và thân cây mía giò tươi ( hoặc khô) đun nước lấy nước tắm đồng thời bôi trực tiếp vào bên những vùng da bị mẩn ngứa hoặc eczema.

Điều trị bệnh viêm đường tiết niệu (tiểu buốt, tiểu rắt): Lấy rễ mía giò (củ cát lồi) khô 10g, lá mã đề 10g, râu ngô 10g, rễ cỏ tranh 10g sắc với 1,5 lít nước uống trong ngày.

Điều trị chứng viêm tai, viêm mắt: Dùng ngọn cây mía giò tươi nướng cho nóng lên rồi ép lấy nước nhỏ trực tiếp vào tay hoặc vào mắt. Làm liên tục cách trên khoảng 3 đến 4 ngày, mỗi ngày 2 lần sẽ có hiệu quả.

Nguồn: thuocbac.edu.vn