Ngũ gia bì là một loại cây kiểng được đông đảo người ưa chuộng, thế nhưng ít ai biết rằng Ngũ gia bì được xem là một loại Dược học cổ truyền được áp dụng trong nhiều bài thuốc trị bệnh vô cùng hữu ích.

• Món ăn bài thuốc Y học cổ truyền bổ thận ích tinh từ bầu dục lợn
• Tìm hiểu công dụng trị bệnh từ cây Thục Địa
• Chia sẻ công dụng trị bệnh từ cây Sa Nhân

Chia sẻ công dụng trị bệnh từ cây thuốc Ngũ gia bì

Sơ lược thông tin về cây Ngũ gia bì

Ngũ gia bì là loại cây thuộc họ Chân chim (danh pháp khoa học: Schefflera), có tên khoa học là Schefflera Octophylla. Ngũ gia bì được gọi với vô số các tên khác nhau như ngũ gia bì chân chim, cây chân vịt, cây đáng, cây lằng, sâm nam,…Cây phân bố nhiều ở miền Nam Trung Quốc và được tìm thấy ở một số quốc gia như Malaysia, Hồng Kông, Đài Loan, Nhật Bản, và Ấn Độ. Ở nước ta, Ngũ gia bì mọc hoang hay được trồng làm kiểng nhiều ở các tỉnh phía Bắc và miền Trung.

Ngũ gia bì có chiều cao trung bình khoảng 2m đến 8 m. Lá kép hình chân vịt, mỗi lá có khoảng 6 đến 8 lá chét, phiến lá hình trứng, mọc so le nhau. Cây ngũ gia bì được trồng nhiều để làm cảnh và làm thuốc, cây có chiều cao trung bình khoảng 2m đến 8m. Ngũ gia bì có quả mọng, có màu tím đen khi chín, hình cầu, đường kính từ 3mm – 4 mm, bên trong có khoảng 6 – 8 hạt. Hoa mọc thành chùm, màu trắng và nhỏ.

Theo phân tích từ Điều dưỡng viên Trần Quốc Bảo, giảng viên chuyên khoa Cao đẳng Điều dưỡng tại Trường Cao đẳng Y dược Pasteur cho biết, trong cây thuốc Ngũ gia bì có chứa một số thành phần hóa học như: Vỏ thân của cây có chứa khoảng 0.9% đến 1% tinh dầu, trong đó vỏ ở rễ và cành có chứa saponin triterpene.

Ngũ gia bì và một số bài thuốc trị bệnh

Ngũ gia bì và một số bài thuốc trị bệnh

1. Chữa liệt dương, mệt mỏi, đau nhức xương khớp do phong thấp: Sử dụng Ngũ gia bì sao vàng 100 g, rượu 30 độ 1 lít. Sau đó mang các dược liệu ngâm rượu trong khoảng 10 ngày. Sau đó có thể dùng 30 ml/ ngày, nên dùng trước khi ăn tối.

2. Chữa huyết áp thấp: Sử dụng Ngũ gia bì tán bột. Sau đó mang làm thành viên, mỗi lần dùng 5 viên, ngày dùng 3 lần. Một liệu trình kéo dài khoảng 20 ngày.

3. Chữa gãy xương, giúp xương mau phục hồi: Sử dụng Địa cốt bì 40 g, ngũ gia bì 40 g và 1 con gà. Sau đó đem các vị thuốc tán nhuyễn, sau đó giã nát thịt gà, trộn đều với bột thuốc. Sử dụng đắp bên ngoài vùng xương bị gãy, lấy vải quấn lại trong 1 tuần.

4. Chữa thấp khớp: Sử dụng Mộc qua 120 g, ngũ gia bì 120 g và tùng tiết 120 g. Sau đó mang các vị tán thành bột, mỗi lần dùng 4g uống, ngày dùng 2 lần cho đến khi triệu chứng giảm.

5. Chữa suy nhược cơ thể ở nữ giới: Sử dụng Mẫu đơn bì, đương quy, ngũ gia bì và xích thược mỗi thứ 40 g. Sau đó mang các vị tán thành bột mịn. Mỗi lần uống 4g, ngày dùng 2 lần.

6. Chữa khớp sưng đau khiến khả năng vận động suy giảm: Sử dụng Cát căn 16 g, ngũ gia bì 16 g, bưởi bung 16g, ngải diệp 16 g, trinh nữ 16g, nam tục đoạn 20g. Sau đó mang dược liệu sắc với 4 chén nước, còn lại 2 chén, chia thành 2 lần uống và dùng hết trong ngày.

7. Chữa yếu sinh lý ở nam giới: Sử dụng Cam thảo 10 g, ngũ gia bì 16g, khởi tử 12g, thục địa 12 g, phá cố chỉ 10g, cẩu tích 12 g, phòng sâm 16g, hạt sen 12 g, nhục thung dung 10g, tần giao 10g, thỏ ty tử 16g. Sau đó mang sắc với 1.8l nước, còn lại khoảng 400ml. Bỏ bã và chia nước sắc thành 2 lần uống, dùng hết trong ngày.

8. Trị phù thận: Sử dụng Ngải diệp, bạch truật, hương nhu trắng, ngũ gia bì và bông mã đề mỗi thứ 16 g, cẩu tích 12 g, đinh lăng 20 g, bào khương và nhục quế mỗi thứ 10 g. Mang tất cả dược liệu đã chuẩn bị sắc lấy nước uống, ngày dùng 1 thang. Sử dụng thuốc liên tục trong một tuần.

9. Chữa nhức mỏi xương khớp do thận dương hư tổn: Sử dụng Liên nhục, khởi tử, thục địa và cẩu tích mỗi thứ 12 g, ngũ gia bì, đương quy, hắc táo nhân và tục đoạn mỗi thứ 16 g, quế chi, xuyên khung mỗi thứ 10 g, cam thảo 11 g. Mang các dược liệu ngâm trong bình sành với nước trong khoảng 15 ngày. Mỗi lần dùng 20 ml trước bữa ăn, ngày dùng 2 lần.

10. Chữa đau dây thần kinh cổ, vai do hàn thấp: Sử dụng Kinh giới, thổ phục linh, ngũ gia bì, tang ký sinh và rễ cỏ xước mỗi thứ 16g, quế chi, phòng phong và cố chỉ mỗi thứ 10g, tế tân 6g. Đem sắc uống ngày dùng 1 thang.

11. Trị viêm tinh hoàn do bệnh quai bị: Dùng Trần bì 10 g, ngũ gia bì 16 g, lệ chi 16g, quế chi 6 g, bạch linh 10 g, đinh lăng 16g, bạch truật 12 và xa tiền tử 10g. Mang các vị sắc với 4 chén nước, còn lại 2 chén, chia thành 2 lần uống trong ngày.

12. Chữa chân tay yếu mềm và tỳ vị hư nhược: Sử dụng hoài sơn 12 g, ngũ gia bì 16g, cao lương khương 10 g, bạch truật 16 g, đương quy 16g, biển đậu 16g, đinh lăng 16 g, trần bì 10g, táo tàu 5 quả, sinh khương 6 g. Mang sắc với 400 ml nước, bỏ bã và chia thành 2 lần uống.

13. Chữa dày da bụng do thấp tỳ: Sử dụng Hoài sơn, ngấy hương, bạch truật, ngũ gia bì, ngải diệp, đinh lăng và lá đắng mỗi thứ 16 g, trần bì 10g. Mang sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang.

14. Trị chứng thống phong (gout) khiến toàn thân mệt mỏi, sưng đau khớp đột ngột và khó đi lại: Sử dụng Xương bồ, ngũ gia bì, trinh nữ, đơn hoa, kinh giới, cà gai leo, cát căn, bồ công anh, đinh lăng mỗi thứ 16 g, rễ cỏ xước 20g, tất bát 12 g, quế chi 10g. Sắc uống ngày dùng 1 thang.

15. Chữa sản phụ phù nề sau khi sinh: Sử dụng Trần bì, xa tiền tử, hồng hoa, quế chi mỗi thứ 10g, ngũ gia bì, ích mẫu và đan sâm mỗi thứ 16 g, tô mộc 20 g, đinh lăng 20g, uất kim và bạch truật mỗi thứ 12 g. Mang sắc với 1.8 l nước, còn lại 400 ml, chia thành 2 lần dùng.

16. Chữa thận khí hưu hàn gây tiểu ít, tiểu són, lưng gối đau và lạnh âm đạo: Sử dụng Xà sàng tử, can khương, thiên môn, đỗ trọng, thục địa, hoàng đơn, ngũ gia bì mỗi thứ 120g, địa cốt bì 80 g và chung nhũ 160 g, rượu 750ml, đường 960g. Mang các thảo dược ngâm với rượu trong 2 đêm, sau đó thêm đường vào. Mỗi lần uống khoảng 40ml, ngày dùng 2 – 3 lần.

Ngũ gia bì được trồng làm kiểng phổ biến ở nước ta

Một số điểm cần lưu ý khi sử dụng cây Ngũ gia bì

Theo khuyến cáo của bác sĩ Chu Hòa Sơn giảng viên tại Trường Cao đẳng Y dược Pasteur cho biết, không nên sử dụng dược liệu Ngũ gia bì đối với những người âm hư hỏa vượng. Một số bài thuốc từ Dược liệu ngũ gia bì có thể gây hại cho phụ nữ mang thai, vì thế cần cẩn trọng trước khi áp dụng.

Hiện nay trên thị trường có nhiều loại dược liệu ngũ gia bì. Nên cẩn trọng trong việc lựa chọn nguyên liệu để tránh gây ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Tình trạng sử dụng các bài thuốc từ dược liệu ngũ gia bì có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn.

Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo về các Bài Thuốc Dân Gian từ cây thuốc Ngũ gia bì. Nếu có nhu cầu sử dụng Ngũ gia bì để trị bệnh, các bạn nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ hay thầy thuốc có chuyên môn để được tư vấn cụ thể hơn về liều dùng.