Đu đủ được biết đến như một loại cây ăn quả yêu thích, nhưng bên cạnh đó ít ai có thể nghĩ rằng đu đủ còn được xem là một vị thuốc Đông y, một loại thảo dược trị bệnh được các bác sĩ y học cổ truyền vận dụng trong nhiều bài thuốc vô cùng hiệu quả.
- Khám phá công dụng chữa bệnh từ cây thảo dược Chó đẻ
- Kim sương – Thảo dược thần kỳ chữa bách bệnh
- Các cây thuốc quý chữa bệnh tim mạch mà có thể bạn chưa biết
Dùng Đu đủ để chữa bệnh liệu bạn đã biết?
Thông tin cần biết về cây Đu đủ
Đu đủ có tên khoa học là Carica papaya, đây là cây thân thảo to, không hoặc ít khi có nhánh, cao từ 3m–10 m. Lá to hình chân vịt, cuống dài, đường kính 50cm–70 cm, có khoảng 7 khía. Hoa trắng hay xanh, đài nhỏ, vành to năm cánh. Quả đu đủ to tròn, dài, khi chín mềm, hạt màu nâu hoặc đen tùy từng loại giống, có nhiều hạt. Theo Y học cổ truyền, đu đủ có Tính hàn, vị ngọt mùi hơi hắc. Có tác dụng thanh nhiệt, bổ tỳ, giải độc, làm mát gan, nhuận tràng, tiêu thũng.
Thành phần hóa học có trong cây Đu đủ
Về thành phần hóa học, các giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM tại Trường Cao đẳng Y dược TPHCM chia sẻ rằng trong lá đu đủ chứa ancaloit carpain, có công dụng giống glucozit của dương địa hoàng – Digitalis, họ Hoa mõm chó (Scrophulariaceae), làm chậm nhịp tim, diệt amíp. Hạt đu đủ có glucozit caricin và myrosin. Men papain có tác dụng như men papein của dạ dày, giống men trypsin của tuyến tuỵ trong tiêu hóa các chất thịt. Đặc biệt nó còn có thể ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Staphjllococ và vi trùng thương hàn rất nhạy cảm đối với tác dụng của papain. Papain còn có tác dụng làm đông sữa và tác dụng làm giảm độc đối với toxin và toxanpunin.
Đu đủ chín chứa khoảng 90 % nước, 13% đường, không có tinh bột, có nhiều carotenoit acid hữu cơ, vitamin: A, B, C, 0,9 % chất béo, xenluloz (0,5 %), magiê, canxi, photpho, sắt, thiamin, riboflavin. Một kết quả nghiên cứu khác cho thấy, trong 100g đu đủ có 74mg – 80 mg vitamin C (vitamin chủ yếu trong đu đủ), caroten (tiền vitamine A) 500 – 1.250UI. Ngoài ra, còn có các vitamin B1, B2, các acid gây men, các khoáng chất như: kali (179 mg), canxi, magiê, kẽm và sắt. Còn đu đủ xanh, ngoài các chất có trên còn có chứa 4 % chất nhựa latex màu trắng đục là hỗn hợp của nhiều proteaza (loại men tiêu hóa chất đạm), trong đó chất chủ yếu là papain. Một cây đu đủ trong một năm cho khoảng 100 g nhựa (lấy quả khi còn non trên cây). Ngoài ra còn có chymopapain và papaya protenaza.
Ứng dụng đu đủ vào một số bài thuốc chữa bệnh
Đu đủ được trồng khá nhiều rộng rãi ở nước ta
- Trị đau đầu: Dùng lá đu đủ tươi giã nát, gói vào miếng gạc, đắp thái dương.
- Chữa giun kim: Ăn đu đủ chín vào buổi sáng lúc đói liên tục từ 3 đến 5 hôm.
- Trị đau lưng mỏi gối: Đu đủ 30g, ngưu tất 15g, kỷ tử 10 g, cam thảo 3g sắc lấy nước uống.
- Trị viêm dạ dày mãn tính: Đu đủ 30g, táo tây 30g, mía 30g sắc uống.
- Ít ngủ, hay hồi hộp: Đu đủ chín 100g, chuối 100g, củ cà rốt 100g. Xay trong nước dừa non nạo. Thêm mật ong cho đủ ngọt, uống cách ngày.
- Ho do phế hư: Đu đủ xanh 100g, đường phèn 20g hầm ăn, ngày ăn 2 lần vào trưa và tối, ăn trong 3 – 5 ngày.
- Tỳ vị hư nhược (ăn không tiêu, táo bón): Đu đủ 30g, khoai mài (hoài sơn) 15g, sơn tra 6g, nấu cháo.
- Có tác dụng nhuận da, dưỡng nhan sắc, chống lão hóa: Đu đủ chín 1 quả 0,5 kg, sữa tươi 4 ly, hạt sen 20g (bỏ tim) ngâm mềm cho nở, nếu loại tươi phải bóc vỏ, táo tàu đỏ 2 quả bỏ hột, đường phèn vừa đủ. Cho tất cả vào bát to chưng cách thủy độ 2 giờ cho đến khi hạt sen mềm là được. Ăn nóng.
- Chữa bệnh ho, viêm cuống phổi, khàn tiếng hoặc mất tiếng ở trẻ em: Hái 5 – 10 hoa đực, đem sao vàng, cho đường phèn hấp hoặc chưng khi nồi cơm cạn nước, cho trẻ uống trong ngày.
- Trị gai cột sống: Hạt đu đủ đem xát cho sạch phần nhớt bao quanh, giã nát trong túi vải rồi đắp lên vùng đau. Mỗi lần chỉ đắp tối đa 30 phút và theo dõi để tránh bị bỏng. Ngày làm một lần, liên tục trong 20 – 30 ngày.
- Dùng làm mỹ phẩm (dùng ngoài): Đu đủ xanh nghiền nát với nước dùng bôi mặt hoặc tay để chữa các vết tàn hương ở mặt, tay, còn dùng chữa chai chân và bệnh eczema…
Một số lưu ý cần biết khi dùng Đu đủ
Bên cạnh những lợi ích tốt mang lại cho sức khỏe con người thì các giảng viên Cao đẳng Dược tại Trường Cao đẳng Y dược TPHCM cũng còn một số khuyến cáo cần lưu ý cần thiết khi sử dụng đu đủ với các bạn đọc cụ thể như sau:
- Ảnh hưởng đến dạ dày: Ăn quá nhiều đu đủ sẽ làm đảo lộn hệ tiêu hóa của bạn, có thể gây ra rối loạn dạ dày với các triệu chứng như là đau bụng, buồn nôn, đầy hơi, bụng trướng… Thủ phạm chính của các triệu chứng này là sự dồi dào của chất xơ và nhựa đu đủ có trong dạ dày khiến dạ dày phải co bóp nhiều . Nó thậm chí còn kích thích dạ dày gây ra những trận nôn mửa.
- Có thể gây tiêu chảy: Giống như tất cả các loại trái cây giàu chất xơ, đu đủ không an toàn nếu ăn quá nhiều trong giai đoạn bị tiêu chảy. Nguy hiểm hơn cả là bạn sẽ rơi vào trạng thái mất nước trầm trọng.
- Không an toàn cho trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi: Lượng chất xơ dồi dào có thể khiến các bé đi ngoài lỏng phân , nếu không đủ nước thì lại dẫn đến tình huống ngược lại là táo bón. Dù là cho trẻ ăn đu đủ chín hay xanh, hãy tham khảo ý kiến của các bác sĩ nhi khoa.
- Khiến tay co quắp, không còn cảm giác: Nếu ăn quá nhiều, chất beta carotene có trong đu đủ có thể khiến da đổi màu, co quắp và không còn cảm giác , y học gọi hiện tượng này là carotenemia. Nếu như người bệnh còn mắc thêm chứng vàng da thì mắt có thể chuyển sang màu trắng, lòng bàn tay và bàn chân chuyển sang màu vàng.
- Gây rối loạn hô hấp: Papain , một loại enzyme có trong lá đu đủ là loại chất dễ gây dị ứng. Ăn đu đủ với số lượng lớn có thể kích hoạt một số rối loạn hô hấp như thở khò khè, tắc nghẽn liên tực ở mũi, hen suyễn…
- Có thể gây sảy thai: Đu đủ xanh được xem như một bài thuốc tự nhiên đế phá thai ngoài ý muốn. Trong khi đu đủ chín được coi là an toàn và bổ dưỡng thì đu đủ xanh lại có thể làm tăng nguy cơ khiến tử cung bị co thắt do có nhựa. Nếu bà bầu ăn phải nhựa của đu đủ xanh, thai nhi có thể bị ảnh hưởng dẫn đến sảy thai hoặc sinh non, trẻ sinh ra bất thường thậm chí thai chết lưu.