Thảo quyết minh là loài thảo dược mọc hoang và rất thân thuộc đối với người dân Việt, được sử dụng trong nhiều bài thuốc với công dụng chữa cao huyết áp, mất ngủ, táo bón, hắc lào,… Bạn hãy cùng tôi tìm hiểu về những tác dụng – công dụng, cách dùng hiệu quả và những lưu ý khi dùng thảo quyết minh này nhé.
- Cà Gai Leo – Vị thuốc quý chữa bệnh gan
- Hoàng liên chân gà – thảo dược quý
- Thầy thuốc đông y chia sẻ về các dụng của vị thuốc chỉ thực
Hình ảnh cây thảo quyết minh
Tổng quan về cây thảo quyết minh
Tên gọi khác: Đậu muồng, Đậu ma, giả lục đậu, quyết minh tử….
Tên khoa học: Cassia tora L – thuộc họ đậu Fabaceae.
Đặc điểm thực vật:
- Cây thuộc thảo hay cây bụi nhỏ, cao 40 – 90cm hoặc hơn.
- Lá mọc so le, thuộc dạng kép lông chim chẵn, mỗi lá gồm 2 – 6 đôi lá chét. Phiến lá chét có hình trứng ngược, phía đầu lá nở rộng ra hơn, dài khoảng 4 – 5cm, rộng chừng 12 – 25mm.
- Hoa mọc từ các kẻ lá, khoảng 3 – 4 lá sẽ có 1 hoa, màu vàng tươi rất nổi bật.
- Quả loại đậu, thắt lại ở 2 đầu, có hình trụ tròn, dài khoảng 10 – 14cm, rộng khoảng 4mm, bên trong có thể chứa 20 đến 25 hạt.
- Hạt hình trụ, có hai đầu vát chéo, chiều dài khoảng 2 – 6mm, đường kính chừng 1 – 3 mm,
- hạt có màu nâu nhạt, hoặc màu lục nâu, bóng ở bên ngoài
- Mùa hoa từ tháng 5–6, mùa quả từ khoảng tháng 9–11.
Phân bố: Cây thảo dược này mọc hoang ở nhiều địa phương trên khắp nước ta, có nhiều ở một số tỉnh thành như Hòa Bình, Phú Thọ, Nghệ An, Cao Bằng, Quảng Ninh, Quảng Nam, Quảng Ngãi … Ngoài ra, loài cây này còn được trồng nhiều tại nhà hoặc trồng trong các khu thảo dược nhằm thu hái dược liệu để chế biến.
Thu hái và bào chế, bảo quản:
- khai thác chủ yếu để làm dược liệu là phần hạt hay còn có tên gọi là quyết minh tử.
- Ngoải ra, thân và lá non cũng được thu hái để chế biến món ăn giúp an thần, ích gan, tiêu độc.
- Thu hoạch dược liệu tốt nhất khoảng tháng 9 – 11 bởi lúc này hạt chín, chứa nhiều dược chất.
- Thu hái quả mang về phơi khô, lấy hạt rồi lại tiếp tục phơi hạt cho đến khi khô hoàn toàn.
- Tùy theo yêu cầu chữa trị, có thể sao vàng hoặc sao cháy.
- Dược liệu khô thu được cần bảo quản trong túi bóng kín, các lọ để tránh ẩm, nấm mốc
Bộ phận sử dụng:
- Chủ yếu là hạt, tên gọi là Quyết minh tử.
- Quyết minh tử sau khi phơi khô
Thành phần hóa học: Chủ yếu chứa nhóm chất chính là Anthranoid và chất béo. Ngoài ra, còn có chất Rubrofusarin và những chất khác gồm có chất nhầy, chất protit, chất béo và sắc tố.
Quyết minh tử sau khi phơi khô
Tác dụng – công dụng của thảo dược đối với sức khỏe
Theo DS.CK1 Nguyễn Quốc Trung – GV Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur: Quyết minh tử có vị mặn, tính bình. quy vào 2 kinh can và thận.
Theo y học cổ truyền
- Có tác dụng như: an thần, hạ huyết áp, nhuận tràng, lợi thủy, thông tiện, can hòa và tán phong nhiệt sáng mắt..
- Chủ trị: trị được nhiều chứng bệnh thường gặp, như: về mắt, táo bón, mất ngủ, hắc lào, chàm, cao huyết áp, thong mang có màng, viêm gan và hỗ trợ điều trị Parkinson.
- Thảo quyết minh sao cháy có tác dụng hạ huyết áp và an thần mạnh hơn dạng sao vàng.
- Thảo quyết minh dạng sống có tác dụng hạ huyết áp và an thần yếu hơn nhưng tác dụng nhuận tràng, tẩy xổ loại mạnh nhất.
Theo y học hiện đại: Theo các nghiên cứu của y học hiện đại, dịch chiết thảo dược chứa nhiều thành phần hóa học: chất nhầy, chất béo, protid, crysophanola, antraglucozit, màu tự nhiên, tamin,… Qua nghiên cứu cho thấy thảo quyết minh có các tác dụng như sau:
- Tác dụng an thần: Nghiên cứu trên thỏ bằng đường uống cho thấy thuốc có tác dụng an thần. Cho kết quả điện não đồ của thỏ thấy tăng thành phần sóng chậm, giảm sóng nhanh, giảm hoạt hóa các tế bào thần kinh của vỏ não.
- Tác dụng nhuận tràng: Do có các chất Anthranoid, thảo dược này có tác dụng gia tăng sự co bóp của ruột làm cho sự tiêu hóa được tăng cường, đại tiện cũng dễ dàng mà không đau bụng, phân mềm không lỏng, chữa trị được bệnh táo bón.
- Tác dụng kháng nấm, kháng khuẩn: Dùng dịch chiết cồn từ hạt thảo quyết minh có tác dụng ức chế các loại vi khuẩn như tụ cầu khuẩn, trực khuẩn bạch hầu, đại tràng, thương hàn, phó thương hàn. Dạng Cao nước từ hạt cũng có tác dụng ức chế một số nấm gây bệnh ngoài da.
- Tác dụng hạ lipid máu: Các nghiên cứu gần đây trong thí nghiệm chỉ ra rằng thảo dược này có vai trò trong việc hạn chế hình thành mảng xơ vữa động mạch, cholesterol toàn phần và triglyceride hạ, nồng độ lipid trong máu và hạ huyết áp được kiểm soát.
Một số bài thuốc hay từ quyết minh tử
Từ những tác dung trên chắc hẳn đã giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về dược liệu thảo quyết minh có công dụng gì. Để mang đến hiệu quả tối ưu nhất, người bệnh cần theo những công thức nhất định và cần sự tư vấn hướng dẫn của thầy thuốc.
Chữa trị đau mắt đỏ, đau đầu do phong nhiệt
- Chuẩn bị: Thảo quyết minh sao vàng 12gr, thăng ma, cam thảo mỗi vị 2gr, sài hồ, cúc hoa, đạm trúc điệp mỗi vị 12gr, phòng phong, hoàng liên mỗi vị 8gr, cùng với tế tan 2gr.
- Sắc kỹ, chắt lấy nước uống hàng ngày, một thang/ ngày.
Chữa trị viêm màng tiếp hợp cấp
- Chuẩn bị: Thảo quyết minh 16gr, cúc hoa, hoàng cần, mạn kinh tử, mộc tằng, bạch thược, thạch quyết minh mỗi vị 12gr, thạch cao 20gr và xuyên khung 6gr.
- Sắc dược liệu, chắt lấy nước thuốc uống, uống 1 thang mỗi ngày.
Chữa trị đau đầu do huyết áp cao
- Dùng 20gr dược liệu, rửa sạch , sắc với nước uống hàng ngày thay nước.
- Ngoài ra, người dùng có thể kết hợp cùng câu đằng, bạch tật lê mỗi vị 12gr
- sắc thành thuốc để uống hang ngày.
Chữa trị đau nửa đầu
- Chuẩn bị: Thảo quyết minh, dã cúc hoa mỗi vị 12gr, hoàng liên, xuyên khung, mạn kinh tử, phòng phong, mỗi vị 8gr, thăng ma, cam thảo mỗi vị 4gr và 2gr tế tân.
- Sắc các dược liệu, chắt lấy nước uống.
Một số bài thuốc từ quyết minh tử
Chữa trị bệnh Khó ngủ, ngủ hay mê, hay hồi hộp, huyết áp cao
- Thảo quyết minh 20g, tâm sen (sao), 6g mạch môn 15g,.
- Sắc nước uống liên tục trong nhiều ngày liền.
Chữa trị táo bón mãn tính: Với chứng bệnh táo bón mãn tính, có thể sử dụng một trong 2 bài thuốc dưới đây:
Bài thuốc 1: Dùng dược liệu nấu thành nước uống như nước trà, uống đều đặn hàng ngày.
Bài thuốc 2: Thảo quyết minh và me chín (bỏ hạt) với tỷ lệ 1:1,
- Sấy khô tán thành bột mịn, trộn với mật ong vo thành viên hoàn to bằng hạt ngô.
- Uống lần từ 10 – 20gr trước khi đi ngủ.
- Tùy từng thể trạng của bệnh mà có thể dùng các sản phẩm sao chế khác nhau.
- Trường hợp táo bón nặng, dùng Thảo Quyết Minh sao vàng. sắc uống hoặc hãm với nước sôi nhiều lần, uống trong ngày.
- Đối với trường hợp táo bón nặng đi ngoài ra máu cần phối hợp thêm với hòe hoa sao cháy.
Chữa trị hắc lào, chàm, nấm ở trẻ nhỏ
- Chuẩn bị: Thảo quyết minh 20gr, giấm chưa 5ml cùng với 50ml rượu.
- Cho tất cả các nguyên liệu trên vào bình rồi ngâm trong vòng 10 ngày.
- Sau đó lấy nước thuốc thu được thoa lên vùng da bị bệnh, thoa đều đặn hàng ngày đến khi da lành lại.
Chữa trị nấm âm đạo
- Chuẩn bị: quyết minh tử 40gr sắc với nước.
- Sắc lấy nước thuốc để rửa và xông âm đạo hàng ngày, thực hiện liên tiếp trong vòng 10 ngày.
Chữa trị mỡ máu tăng cao
- Dùng 50gr quyết minh tử sắc kỹ với nước.
- Sắc nước uống, chia thành 3 lần uống trong ngày, uống 1 thang mỗi ngày.
Chữa trị can thận âm hư
- Chuẩn bị: 15gr thảo quyết minh, câu kỷ tử, sa uyển tử, bạch tật lê, nữ trinh tử mỗi vị 12gr.
- Sắc tất cả dược liệu trên thành nước thuốc để uống hàng ngày.
Hỗ trợ giúp hạ huyết áp
- Chuẩn bị: Thảo quyết minh sao cháy 12gr, cỏ ngọt 6gr, hoa hòe sao vàng 10gr, cúc hoa 4gr,.
- Pha các dược liệu trên với nước sôi, uống thay nước chè dùng nhiều lần trong ngày.
- Sử dụng liên tục trong 3 – 4 tuần sẽ có dấu hiệu chuyển biến tích cực.
Cách pha trà quyết minh tử giảm cân
- Trà thảo dược này được nhiều người sử dụng với công dụng hạ lipid máu, giảm cholesterol xấu từ đó giúp giảm cân hiệu quả. Cách pha trà như sau:
- Dùng quyết minh tử sao vàng cho đến khi các hạt có tiếng nổ lách tách, chuyển sang màu vàng thẫm thì ngưng.
- Mỗi ngày dùng 5 – 20gr dược liệu hãm với nước sôi uống hằng ngày.
- Sử dụng liệu trình từ 10 – 15 ngày, sau đó nghỉ 3 – 5 ngày lại tiếp tục dùng liệu trình 2 như vậy.
Những lưu ý khi sử dụng quyết minh tử
Theo GV Cao đẳng Dược TPHCM: Dùng thuốc nam trị bệnh là một trong những xu hướng phổ biến trong thời gian gần đây. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng quyết minh tử người dùng cần lưu ý những điểm sau:
- Không nên sử dụng cho người mắc bệnh tiêu chảy, tiểu đường, huyết áp thấp.
- Cần thận trọng cho Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, khi dùng nên tham khảo ý kiến người có chuyên môn trước khi dùng.
- Không được nhầm lẫn với các loài khác như cây điền thanh, cây lục lạc lá tròn, Vì vậy cần nhận biết chính xác dược liệu trước khi dùng, …
Như vậy, từ bài viết trên ta thấy thảo quyết minh là loại dược liệu có nhiều công dụng được dùng trong y học, với các bài thuốc y học cổ truyền chữa trị các bệnh tăng huyết áp, nấm da, mất ngủ… Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn bạn nên nhờ cần sự tư vấn từ các bác sĩ có chuyên môn trước khi sử dụng.
Nguồn: thuocbac.edu.vn tổng hợp